"Қазақтың неміс қызымын"

Аружан СМАҒҰЛОВА

@smagulova__aruzhan

- Өзіңізді таныстыра өтсеңіз.

- Мен Ембіден 45 шақырым жердегі Алтынды ауылында дүниеге келдім. Отбасымның кеже қызымын. Екі ағам да, балалары да қазақша сөйлейді. Ал үлкен жеңгемнің ұлты – қазақ. Орыс сыныпта оқысам да қазақ тілін тез үйреніп алдым. Себебі менің ортам, достарым қазақша сөйлейтін еді. Мектепте жүргенде де қазақ тілін бар ынтаммен оқыдым. Қазақ тілі пәнінен Кіші Ғылым Академиясының ғылыми-тәжірибелік конференциясында ғылыми жоба қорғадым. Облыстық, республикалық кезеңдерінде 1 орын иелендім. Әр түрлі олимпиадаларға қатыстым. Жетекшім Роза Мектепбергенқызымен бірге «Киіз үй – биік өнер туындысы» деген кітап жаздық. Бұл кітап Кіші Ғылым Академиясының ғылыми-тәжірибелік конференциясында қорғаған ғылыми жобамның негізінде жазылды. Кітапта киіз үйден бастап қыздың жасауына дейін жазылған. Мен С.Бәйішев атындағы Ақтөбе университетінің «Іс-қағаздарын жүргізу, мұрағаттану» мамандығын қазақ тілінде оқып бітірдім. Ембіде 3 жыл бойы әкімшілікте мамандығым бойынша қызмет еттім.

- Тағы қандай жетістіктерге жеттіңіз?

- 2014 жыл Рика телеарнасында «Тіл ордасы» бағдарламасында тележүргізуші болдым. Белгілі бір тақырып төңірегінде сұқбат алып, бағдарлама жүргіздім. Тұрмысқа шығып, қалаға келдім. Арасында «Геолог» мәдениет үйінде ән айтып, сахнаға шықтым. «Missis Super Kelin – 2021», «Missis K7 Group – 2021» атағын алдым. Бұл байқауға 5 жылдың ішінде алғаш неміс ұлтының өкілі ретінде қатыстым. Осындай іс-шараларға белсене араласамын.

Ақтөбе облысының делегаты болдым. Әр түрлі ұлт өкілдерінің қатысуымен форумдар өтетін еді. Тіпті президент те қатысты. Форумның мақсаты: өзге ұлт өкілдерін де, осы тілде сөйлей алмайтын қазақтарды да қазақ тілінде сөйлету. 2011 жылы астанаға бардық. Архимед Бекежанұлы Елордаға барып, өзін жақсы қырынан көрсеткен өкілдерге 50 мың теңге ақшалай сыйлық, алғыс хат табыстады.  Форумға К.Мәсімов те қатысты. Қазақ тілінен неше түрлі шеберлік сабақтары өтті.

- Ата-анаңыздың ұлты қандай?

Әкемнің ұлты – неміс. Өкінішке қарай, ол ерте қайтыс болды. Ал өгей әкем – қазақ. Анам - Литваның қызы. Нағашыларым 1955 жылы Украинадан көшіп келді. Әкем Қарағанды өңірінің тумасы. Руым – Жанқылыш. Жанқылыштың Қожайымын деп мақтана айтып жүремін.

• Отбасыңызбен қай тілде сөйлесесіз?

Үйде отбасымызбен қазақ тілінде де, орыс тілінде де сөйлесеміз. Күйеуімнің ұлты - орыс. Дегенмен балаларымыздың тұсауын кесіп, сүндет той өткізуді жоспарлап отырмыз. Қазақ халқының салт-дәстүрлерді ұстанамыз. Ұлттық мерекелерді атап өтеміз. Дастарқаннан ұлттық тағам үзілмейді.

- Қазіргі таңда қазақ тілін үйренгісі келетін әр түрлі ұлт өкілдеріне «Абай» клубында сабақ бересіз. Бұл клуб қалай ашылды?

«Абай» клубы 24 маусымда салтанатты түрде ашылды. Бұл клубты ашқан – Ақтөбе онлайн бірлестігі. Жетекшісі – Юрий Гончаров. Клубтың мақсаты: қазақ тілін насихаттау. Ол мені осы орталықта сабақ беруге шақырды. Мен, әрине, қуана келістім. Өзім бала кезден қазақ тілі пәнінен сабақ беруді армандайтын едім. Арманым орындалып, төбем көкке жеткендей қатты қуандым. Өз ісіме шын беріліп, сабаққа бірден кірісіп кеттім.

- Клубқа келгендердің мақсаты қандай?

- Тіл үйренушілердің көбі қазақ тілінде сөйлесуден қорқады. Жұмыста қазақ тілінде сөйлесуден қиналады немесе сыртта жүргенде екі сөздің басын құрап айта алмайды. Бұл клубта олар қазақ тілінде күнделікті пайдаланылатын сөздер мен сөз тіркестерін үйренеді. Қазақ тілін үйренуге орыстар, молдовандар, әзірбайжандар, немістер келіп жүр. Біздің клубқа тек өзге ұлттар ғана емес, қазақша сөйлей алмайтын қазақтар да келеді. «Абай» клубында 3 ересектерге арналған топ бар. Бірінші топта – 18 адам, екінші топта – 14 адам. Қазақ тілін үйренушілердің саны артып келеді. Сабаққа келуге қолы босамайтын адамдардың жұмысына іздеп барып, сабақ беремін. Мен үшінші топтағы Надежда есімді қатысушының жұмысына барып, жеке оқытамын. Дүкенде жұмыс істейтіндіктен қазақ тілінде сөйлейтін сатып алушылармен еркін сөйлесе алмайды екен. Тіл үйренуге ештеңе де кедергі емес. Ең бастысы, шын ниет керек.

- Сабақ қандай форматта өтеді?

Сабақтың форматы – ауызша, әңгімелесу. Бірақ қазақ тілінің грамматикасын да оқытамын. Мәселен, сөз бен сөз тіркесі, шылау сияқты тақырыптар қамтылады. Сабақ аптасына екі сағаттан екі рет өтеді. Курс ұзақтығы – 1 ай.

- Қазақ тілін үйренудің қандай тиімді жолдары бар?

Қазақ тілін бір орында отырып үйреніп кету қиын. Қолыңызға кітапты алып, тілді меңгере алмайсыз. Сабақ барысында біз ән де айтамыз, қызықты ойындар да ойнаймыз. Адам есту арқылы ақпаратты ұзағырақ есте сақтайды. Әннің сөзі есте қалып, мән-мағынасын түсінуге ұмтылады. Жағдаятқа байланысты сөз тіркестерін үйретемін. Мәселен, амандасқанда, танысқанда, жұмыста, телефонмен сөйлесу барысында пайдаланылатын сөздер. Тіпті этностильдегі мейрамханаға барып, қазақ халқының мәдениетін көрсетемін. Мұның бәрі қазақ тілін үйретудегі әдістеме арқылы жүзеге асады. Әдістеменің авторы өзім. Сабақ жоспарын да өзім жазамын. Сонымен қатар мұражайға, театрға барып, тілді үйренумен қатар таным көкжиегін кеңейтеміз. Қай жерге барсақ та практикалық сабақ қазақ тілінде өтеді.

- Сабаққа қатысушылардың деңгейі көңіліңізден шығып жатыр ма?

Сабаққа қатысушылардың білім алудағы жетістіктеріне қатты қуанамын. Үй тапсырмаларын беріп, оны сабақта тексеремін. Өткен сабақты қайталаймыз. Жаңа тақырып бойынша жұптық тапсырмалар беріп, сұқбаттар өткіземін. Тіл үйренушілердің арасында ерлі-зайыптылар, анасы мен қызы бар.

Жақында кішкентай балаларға арнап топ ашқалы жатырмыз. Тілді ойын ойнау арқылы үйретемін. Пилоттық жоба болғасын әзірге сабақ ұзақтығын 2 сағатқа шамалап қойдым. Топқа 8-16 жас аралығындағы балаларды қабылдаймыз.